Meczysaw Cholewa jest sopocianinem, ma 55 lat. Jest szeregowym pracownikiem prywatnej firmy gazowniczej. W czasach pierwszej "Solidarnoci" by popularny wrd trjmiejskich dziaaczy demokratycznej opozycji. Dziki niemu mao znany tekst "Ballady o Janku Winiewskim" sta si popularn pieni. Cholewa piewa j setki razy na spotkaniach opozycji. Kasety z jego nagraniem kryy po caym kraju. Zaprzyjani si z liderami "S", szczeglnie z Bogdanem Borusewiczem. W wywiadzie dla "Gazety Wyborczej" z 7 lutego br. Borusewicz - obecnie wicemarszaek wojewdztwa pomorskiego - mwi m.in. o swojej niechci do kolegw z podziemia, ktrzy dali si zwerbowa SB.


Pytanie dziennikarza: "Da Pan ktremu w twarz?".


Borusewicz: "No nie, a przecie spotykam ich czasami. Taki Mieczysaw Ch., autor gonej piosenki o Grudniu '70. Pseudonim Rejtan, pisa wyjtkowo obrzydliwe raporty, z butami wchodzi w sprawy prywatne, intymne. Staram si udawa, e go nie widz, rki nie podaj".


Chcesz powiedzie jak byo? Musisz to zrobi publicznie


W kilka dni po publikacji wywiadu do Borusewicza dzwoni Cholewa.


- Bogdan, chc ci powiedzie jak byo.


- Dobrze, ale jeli to ma mie sens, musisz to zrobi publicznie, w obecnoci dziennikarzy.


Zapraszajc "Gazet" Borusewicz stwierdza: - To nie jest sprawa tylko midzy nim a mn. To dotyczy funkcjonowania caego systemu jakim by PRL. Chc, eby wszyscy zrozumieli jak nieludzkie to byo. Znamy opowieci ludzi opozycji. Rzadko si zdarza, by mwi kto, kto przeszed na drug stron.


Czwartek, godzina 16.20. Gabinetu wicemarszaka wojewdztwa pomorskiego. Wchodzi Cholewa. Borusewicz wita si, ale utrzymuje dystans, nie podaje rki. Siadaj przy stole.


- Mietek, rozumiem, e chcesz mi wyjani, wyrzuci co z siebie.


- 33 lata z tym yj, Bogdan, tylko moja ona o tym wie. Chc opowiedzie.


Borusewicz: - Bye tajnym wsppracownikiem SB?


- Tak byem, poniewa mnie zamano. W 1972 r. si do mnie dobrali. Miaem 22 lata i po nieudanym podejciu na Politechnik Gdask obijaem si, wpadem niestety w towarzystwo synw marynarzy. W jakiej piwnicy palilimy papierosy, chyba haszysz. Wpada milicja. Straszyli mnie konsekwencjami. Poszedem na wspprac, bo baem si reakcji rodzicw. Mj ojciec by radc prawnym. Od 1972 do 1977 r. byo moe z sze spotka. Lune rozmowy. Nie wymagano, bym opisywa konkretne osoby, lecz sytuacje. Co ludzie gadaj.


Nic im nie dawaem. Tylko mieci


Cholewa: "W 1977 pracowaem w gdaskiej elektrociepowni. Zaczem roznosi samizdaty, ktre mia szwagier. Gdy wracaem z drugiej zmiany, spotkaem dwch potnie zbudowanych typw. Upewnili si, mwic mi po nazwisku, i tak zlali, e ze zaman szczk i pknit czaszk trafiem do szpitala. Nic mi wtedy nie ukradli, ani dokumentw, ani pienidzy. Zgin mi tylko kluczyk do szafki w pracy, w ktrej jak idiota trzymaem ulotki. W szpitalu leaem po ssiedzku z ojcem chopaka, ktry zgin w Grudniu '70. Niby przypadkiem trafi do mnie kolega, jeszcze z harcerstwa. Zaczlimy rozmawia. Przynosi mi pomaracze, wtedy wielki rarytas. Nie miaem pojcia, e jest z SB. Spotkalimy si kilka razy w knajpach, byy lune niezobowizujce rozmowy. Dopiero w 1978 roku zobaczyem go na ulicy, jak szed w stron siedziby SB, i co mnie tkno. Podbiegem do niego: dokd ty idziesz? A on: do tego budynku, ja tam pracuj".


Borusewicz: - Pamitasz, jak si nazywa?


- Janek, ale nazwiska nie pamitam.


Borusewicz: - To ci przypomn. Protasewicz. Zajmowa si rozpracowywaniem mnie. Raz nawet do mnie strzela, jak uciekaem. O co ci wypytywa?


- O oglne rzeczy. Czy kierowa mnie na ciebie, Bogdan? Nie, absolutnie. Interesoway go drukarnie, ewentualnie relacje z podziemnych spotka. Co ja mu mogem powiedzie, przecie niewiele wiedziaem.


- Ale chodzie do mnie, do Gwiazdw, do Ani Zapolnik...

- Nic SB o tym nie mwiem. Spieraem si nawet z nimi, e "Solidarno" ma racj. Bogdan, bye moim idolem. Bye najlepszym partyzantem. I sprytny, i skuteczny. Przecie nawet synowi daem imi na twoja cze, miae by ojcem chrzestnym, ale ojciec mnie uprosi i ojcem chrzestnym zosta Wasa. Nic im nie dawaem. Tylko mieci. W wywiadzie powiedziae, e byem jakim Rejtanem. Co za Rejtan? To musi chodzi o kogo innego. Ja rzeczywicie byem wsppracownikiem, ale jako Zbigniew, to moje drugie imi. Dlaczego nie przyszedem i o tym wam nie powiedziaem? Baem si kompromitacji, kady ma inn psychik. Dlaczego po prostu nie przestaem si z wami kontaktowa? Imponowalicie mi, wiedziaem, e macie racj, a poza tym naprawd chciaem co dobrego robi dla Polski.


Borusewicz: - Trudno mi uwierzy, e nie bye Rejtanem. Ale pewno mgbym mie dopiero, gdyby mi pokazano teczk Mieczysawa Cholewy.


Cholewa nic nie odpowiada.




Dlaczego to robie? Z durnoty


Cholewa uczestniczy w strajku Sierpnia. Potem dziaa w Solidarnoci. Jest dwikowcem. Do jego zada naley m.in. nagrywanie obrad zwizku Komisji Krajowej.


- Nie kopiowaem tych tam i nie przekazywaem SB - zapewnia.


We wrzeniu 1980 natrafia na tekst "Ballady o Janku Winiewskim". Komponuje melodi.


Borusewicz: - Piosenk o Janku Winiewskim piewae. Stae si osob publiczn, dae swoj twarz. Nie czue, e przez ten cay garb wsppracy z SB nie powiniene tego robi?


- Tak i piewaem nawet przed rodzicami Janka Winiewskiego, to znaczy tak naprawd przed rodzicami Zbyszka Godlewskiego, bo tak si nazywa. piewaem z caym szacunkiem dla nich. Chodziem z kwiatami na cmentarz.


Stan wojenny. Cholewa ucieka przed internowaniem, ukrywa si na wsi.


- Ten esbek dopiero wtedy si zgosi. Przez cay czas "Solidarnoci" miaem z nim spokj. Ale na pocztku stanu wojennego przyszed do mojej ony i powiedzia, e jeli chc si ujawni, to mam do niego zadzwoni. Zrobiem to i podpisaem lojalk. Powiedziaem o tym dwm osobom z podziemia. Potem SB zaproponowaa, e dostan mieszkanie i duego fiata jak pomog ci zapa. Odmwiem.


- Wiesz, domyliem si wczeniej, e bye agentem, ale pewnoci nabraem, jak przeczytaem raporty Rejtana. Kiedy przyszede do mnie i widziae, jak wychodzi ode mnie Alina. Powiedziae, e miaa w torbie piam. Na tej podstawie bezpieka zrobia charakterystyk Aliny, e si le prowadzia.


- Bogdan, to nie ja. W ogle sobie takiej sytuacji nie przypominam.


Borusewicz: - Pochodzisz ze wspaniaej, bardzo porzdnej rodziny. Mama wietna, wspaniay ojciec, super siostra. Dlaczego to robie?


- Z durnoty, Bogdan, z durnoty.


Mietek, jed do domu, powiedz dzieciom


Mija ptorej godziny od pocztku spotkania. Borusewicz milczy. Fotoreporterzy robi zdjcia. Cholewa chce usysze sowa przebaczenia, patrzy proszcym wzrokiem.


- Powiedziaem to, bo mam nadziej, e teraz bdzie mi lej - kwituje.


Borusewicz nagle kuli si, zakrywajc twarz, i zaczyna szlocha. Nie podaje Cholewie rki. Cholewa jest czerwony na twarzy, ale ma suche oczy.


- Tak, myl, e bdzie ci teraz lej - mwi po chwili Borusewicz. - Bye fragmentem mechanizmu tego nieludzkiego systemu. No dobra Mietek, jed do domu, powiedz dzieciom. Musisz to szybko zrobi, bo jak dowiedz si o tym nie od ciebie, bdzie za pno.