Şərqi Timor Mündəricat Etimologiyası | Tarixi | Coğrafiya | Əhalisi | Həmçinin bax |...
Şərqi Timor qaralamalarıŞərqi Timor
Cənub-Şərqi Asiyadaİndoneziyanın2005GerbBayraqHimnDövlət quruluşuKonstitusiyaParlamentİnzibati bölgüCoğrafiyaŞəhərlərPaytaxtƏhaliDillərTarixİqtisadiyyatValyutaMədəniyyətDinKinematoqrafƏdəbiyyatMusiqiBayramlarİdmanTəhsilElmNəqliyyatTurizmPoçtİnternetSilahlı qüvvələrXarici siyasət
(function(){var node=document.getElementById("mw-dismissablenotice-anonplace");if(node){node.outerHTML="u003Cdiv class="mw-dismissable-notice"u003Eu003Cdiv class="mw-dismissable-notice-close"u003E[u003Ca tabindex="0" role="button"u003Egizləu003C/au003E]u003C/divu003Eu003Cdiv class="mw-dismissable-notice-body"u003Eu003Cdiv id="localNotice" lang="az" dir="ltr"u003Eu003Ccenteru003Enu003Ctableu003Enu003Ctbodyu003Eu003Ctru003Enu003Ctd align="center"u003Eu003Cdiv style="padding:1em 1em 1em 1em; font-size:90%; border:1px solid #BFB6A3; background-color:White"u003Enu003Cdiv class="floatleft"u003Eu003Cimg alt="Azerbaijani Wikimedians User Group.svg" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/54/Azerbaijani_Wikimedians_User_Group.svg/65px-Azerbaijani_Wikimedians_User_Group.svg.png" decoding="async" width="65" height="45" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/54/Azerbaijani_Wikimedians_User_Group.svg/98px-Azerbaijani_Wikimedians_User_Group.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/54/Azerbaijani_Wikimedians_User_Group.svg/130px-Azerbaijani_Wikimedians_User_Group.svg.png 2x" data-file-width="702" data-file-height="489" /u003Eu003C/divu003Enu003Ca class="external text" href="https://meta.wikimedia.org/wiki/Azerbaijani_Wikimedians_User_Group/az"u003Eu003Cbu003E"Azərbaycan vikimediaçıları istifadəçi qrupu"u003C/bu003Eu003C/au003E idarə heyəti üzvlüyünə namizədlik üçün u003Ca rel="nofollow" class="external text" href="https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSfPgrHjLGkSaFUDk7KxPwuAUNBx3CJp5A_a4argDVed0mxXzQ/viewform"u003Eu003Cbu003Esorğuu003C/bu003Eu003C/au003E elan edir. İdarə heyəti haqqında qaydalarla u003Ca class="external text" href="https://meta.wikimedia.org/wiki/Azerbaijani_Wikimedians_User_Group/İdarə_Heyəti_haqqında_qaydalar"u003Eu003Cbu003Eburadanu003C/bu003Eu003C/au003E tanış ola bilərsiniz.u003Cbr /u003EMüraciət üçün son tarix: 15 oktyabr 2019. Uğurlar!u003C/divu003Enu003C/tdu003Eu003C/tru003Eu003C/tbodyu003Eu003C/tableu003Enu003Ctableu003Enu003Ctbodyu003Eu003Ctru003Enu003Ctd align="center"u003Eu003Cdiv style="padding:1em 1em 1em 1em; font-size:90%; border:1px solid #BFB6A3; background-color:White"u003Enu003Cdiv class="floatleft"u003Eu003Ca href="/wiki/Vikipediya:Viki_Qafqaz%C4%B1_Sevir_2019" title="Viki Qafqazı Sevir 2019"u003Eu003Cimg alt="Viki Qafqazı Sevir 2019" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fe/WLC_LOGO.jpg/60px-WLC_LOGO.jpg" decoding="async" width="60" height="50" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fe/WLC_LOGO.jpg/90px-WLC_LOGO.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fe/WLC_LOGO.jpg/120px-WLC_LOGO.jpg 2x" data-file-width="539" data-file-height="446" /u003Eu003C/au003Eu003C/divu003Enu003Ca href="https://meta.wikimedia.org/wiki/Azerbaijani_Wikimedians_User_Group/az" class="extiw" title="meta:Azerbaijani Wikimedians User Group/az"u003E"Azərbaycan vikimediaçıları" istifadəçi qrupuu003C/au003E 1-31 oktyabr 2019-cu il tarixlərində istifadəçiləri u003Ca href="/wiki/Vikipediya:Viki_Qafqaz%C4%B1_Sevir_2019" title="Vikipediya:Viki Qafqazı Sevir 2019"u003Eu003Cbu003EViki Qafqazı Seviru003C/bu003Eu003C/au003E beynəlxalq məqalə müsabiqəsində iştiraka dəvət edir.u003Cbr /u003ESiz də qoşulun və töhfənizi verin!u003Cbr /u003Eu003Cbu003EƏtraflı:u003C/bu003E u003Ca href="/wiki/Vikipediya:Viki_Qafqaz%C4%B1_Sevir_2019" title="Vikipediya:Viki Qafqazı Sevir 2019"u003EViki Qafqazı Sevir 2019u003C/au003Eu003C/divu003Enu003C/tdu003Eu003C/tru003Eu003C/tbodyu003Eu003C/tableu003Enu003C/centeru003Eu003C/divu003Eu003C/divu003Eu003C/divu003E";}}());
Şərqi Timor
Jump to navigation
Jump to search
Şərqi Timor Demokratik Respublikası Repúblika Demokrátika Timór Lorosa'e República Democrática de Timor-Leste Şərqi Timor | |
|---|---|
 Bayrağı  Gerbi | |
Şüar: "Honra, Pátria e Povo" (port.) "Şərəf, Ana vətən və Xalq" | |
Himn: Pátria | |
 | |
| Paytaxt və ən böyük şəhər | Dili |
| Rəsmi dillər | Tetum və portuqal |
| Hökumət | Parlamentar respublika |
• Prezident | Taur Matan Ruak [ 20.V.2012 ~] |
• Baş nazir | Ruy Mariya de Arauju [ 16.II.2015 ~] |
| Yaranması | |
• Portuqaliyadan müstəqillik | 28 noyabr 1975 |
• İndoneziya işğalı | dekabr 1975 |
• İndoneziyadan müstəqillik | 20 may 2002 |
| Sahəsi | |
• Ümumi | 1,495,444 km2 (577,394 sq mi) (159-cu) |
| Əhali | |
• Təxmini (2015) | 1 167 242 (158-ci yer) |
• Siyahıya alma (11.VII.2010) | 1 066 582 |
• Sıxlıq | 781/km2 (2,022.8/sq mi) (132-ci) |
ÜDM (AQP) | 2014 təxmini |
• Ümumi | 2,234 milyard |
• Adambaşına | 5 479 (148) |
ÜDM (nominal) | 2014 təxmini |
• Ümumi | 1,293 milyard |
• Adambaşına | 3 330 |
İİİ (2014) | ▼ 0.595 orta · 133-cü |
| Valyuta | ABŞ dolları (USD) |
| Saat qurşağı | (UTC+9) |
| Yolun hərəkət istiqaməti | sol |
| Telefon kodu | 670 |
| ISO 3166 kodu | TL |
| İnternet domeni | .tl |
Şərqi Timor
Şərqi Timor — Cənub-Şərqi Asiyada dövlət.Timor adasının şərq hissəsində yerləşir və Atauro və Jaco adaları ilə Oecussi-Ambeno bölgəsini əhatə edir. Adanin qalan hissəsi - İndoneziyanın tərkibindədir. Paytaxtı - Dili şəhəridir. Respublika ərazisi 13 regiona (distrito) bölünmüşdür.
Mündəricat
1 Etimologiyası
2 Tarixi
3 Coğrafiya
4 Əhalisi
4.1 Din
4.2 Dil
5 Həmçinin bax
Etimologiyası |
"Timor" sözünün mənşəyi Timur sözdən götürülüb. Rəsmi olaraq Portuqalca adı Timor-Leste (ti'moɾ 'lɛʃtɨ), qeyri-rəsmi olaraq Tetumca adı Timor Lorosa'e və bəzən İngilis adından istifadə edilir. Birləşmiş Millətlər Təşkilatında Portuqalca olan Timor-Lesteyi istifadə edilir. Lorosae (Tetumcada dünyanın "şərq"i) hərfi hərfinə "doğan günəş" mənasını verir.
Tarixi |
Uzun illər Portuqaliya müstəmləkəsi olduqdan sonra 1975-ci ildə qonşusu İndoneziya tərəfindən işğal edilən Şərq Timor 1975-ci ildə qəti olaraq İndoneziyanın 27-ci vilayəti oldu. 1999-ci ildə Birləşmiş Millətlər Təşkilatının vəziyyətə müdaxilə etməsi ilə muxtariyyət verilməsindən sonra Şərqi Timor öz müqəddəratını təyinetmə ilə bağlı referendum keçirildi. Nəticədə, əhalinin 78.5% müstəqilliyi üçün səs verdi. Bu zorakılıqla nəticələndikdən sonra beynəlxalq sülhməramlı qüvvə tətbiqi tələb edildir. 20 may 2002-ci il keçmiş Portuqaliya müstəmləkəsi rəsmən müstəqil dövlət elan edildi. Müstəqillikdən sonra ölkə Birləşmiş Millətlər Təşkilatına və Portuqaldili ölkələr Birliyinə qoşulmuşdu.
2011-ci ildə Şərqi Timor Cənub-Şərqi Asiyadalar Assosiasiyasına qoşulmaq istəyini açıqlayaraq, qrupun on birinci üzvü olmaq niyyətini bildirdi. Cənub-Şərqi Asiyada ikinci əsas xristian ölkəsidir (digəri Filipindir).
1999-cu ildə referendumdan sonra və 2006-ci ildə rəqib siyasi partiyalar, qruplaşmalar və qəbilələr arasındakı qarşıdurmalar və qiyamlar əsnasında paytaxt Dili və digər Şərq Timor qəsəbələri yandırılaraq ağır ziyan görmüşdür. Əhalinin çoxu qaçqın düşərgələrinə qaçmışdır və gərginlik hələ davam etməkdədir.
Coğrafiya |
Şərqi Timorun relyefi əsasən dağlıqdır. Ekvatorial iqlimə malik olan ölkədə il ərzində temperatur daim yüksəkdir və nemlidir (orta illik 30 °C).
Paytaxtı ən böyük şəhər və liman olan Dilidir və ölkənin şəhər deyilə biləcək tək yaşayış məntəqəsidir. Ikinci böyük şəhər isə şərq qəsəbəsi olan Baucaudur. Dilinin beynəlxalq bir havalimanı, Baucau, Suai və Oecusse kimi daha kiçik şəhərlərdə isə kiçik aerodromlar vardır. Dilidəki Havalimanının uçuş-enmə zolağıdan böyük təyyarələr uça bilməz.
Əhalisi |
Son zamanlarda əhali nisbəti yüksək doğum nisbətləri ilə artmağa başlamışdır, əhalinin artmasında qaçqınların ölkələrinə geri qayıtmasının da təsiri var. Əhali xüsusilə paytaxt və tək şəhəri Dilidə cəmlənmişdir.
İllik artım - 2% (artım - qadın başına 3,2 doğum).
Şəhər əhalisi - 27%.
2002-ci ilin təxmini məlumatlarına görə təhsil alanlar əhalinin 58% təşkil edir.
Etnik tərkibi - Austronesian xalqları (tetum - 45%, Mambai - 15%, Tokode - 12% və s.), Papuan millətlər (Bunak - 11%, Makasai - 3% və s.), Çin - 1%.
Din |
Əhalinin dini vəziyyəti (2005-ci ilə görə):
Katoliklik - 96.9%
Protestantlıq - 2,2%
Hinduizm, buddizm, animizm - 0,6%.
Müsəlman - 0,3%
Dil |
Şərq Timorda 2 rəsmi dil vardır. Bunlar: Portuqal və Austronesian dillərindən biri olan Tetumdur. Xalq arasında Tetum daha çox istifadə edilir. Bu iki dildən başqa İndonezcə və yerli dillər danışılır.
 | Şərqi Timor ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin. |
Həmçinin bax |
Şərqi Timor mövzularda | ||
|---|---|---|
 | Gerb • Bayraq • Himn • Dövlət quruluşu • Konstitusiya • Parlament • İnzibati bölgü • Coğrafiya • Şəhərlər • Paytaxt • Əhali • Dillər • Tarix • İqtisadiyyat • Valyuta • Mədəniyyət • Din • Kinematoqraf • Ədəbiyyat • Musiqi • Bayramlar • İdman • Təhsil • Elm • Nəqliyyat • Turizm • Poçt (tarixi və markaları) • İnternet • Silahlı qüvvələr • Xarici siyasət | |
Asiya ölkələri | ||
|---|---|---|
Azərbaycan • Banqladeş • Bəhreyn • BƏƏ • Bruney • Butan • Cənubi Koreya • Çin • Ermənistan • Əfqanıstan • Filippin • Gürcüstan • Hindistan • İsrail • İndoneziya • İordaniya • İraq • İran • Kamboca • Kipr • Qazaxıstan • Qətər • Qırğızıstan • Koreya Xalq Demokratik Respublikası • Kuveyt • Laos • Livan • Malayziya • Maldiv • Misir • Monqolustan • Myanma • Nepal • Oman • Özbəkistan • Pakistan • Rusiya • Səudiyyə Ərəbistanı • Sinqapur • Suriya • Şərqi Timor • Şimali Kipr Türk Respublikası • Şri-Lanka • Tacikistan • Tayland • Türkmənistan • Türkiyə • Vyetnam • Yaponiya • Yəmən |  | |
Kateqoriyalar:
- Şərqi Timor qaralamaları
- Şərqi Timor
(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.236","walltime":"0.325","ppvisitednodes":{"value":3380,"limit":1000000},"ppgeneratednodes":{"value":0,"limit":1500000},"postexpandincludesize":{"value":53724,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":21692,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":18,"limit":40},"expensivefunctioncount":{"value":7,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":0,"limit":20},"unstrip-size":{"value":607,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":0,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 254.807 1 -total"," 70.78% 180.357 1 Şablon:Dövlət"," 60.36% 153.807 1 Şablon:Infobox2"," 16.26% 41.432 2 Şablon:Naviqasiya_cədvəli"," 15.89% 40.484 1 Şablon:Şərqi_Timor_mövzularda"," 15.15% 38.606 2 Şablon:Convinfobox"," 15.11% 38.506 1 Şablon:Ölkə_mövzularda"," 14.11% 35.941 2 Şablon:Convinfobox/pri2"," 13.14% 33.494 2 Şablon:Convert"," 12.57% 32.033 1 Şablon:Naviqasiya_xətti"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.055","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":2816129,"limit":52428800}},"cachereport":{"origin":"mw1295","timestamp":"20191002093347","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});{"@context":"https://schema.org","@type":"Article","name":"u015eu0259rqi Timor","url":"https://az.wikipedia.org/wiki/%C5%9E%C9%99rqi_Timor","sameAs":"http://www.wikidata.org/entity/Q574","mainEntity":"http://www.wikidata.org/entity/Q574","author":{"@type":"Organization","name":"Contributors to Wikimedia projects"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https://www.wikimedia.org/static/images/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2005-11-06T23:33:13Z","dateModified":"2019-09-01T23:12:40Z","image":"https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/2/26/Flag_of_East_Timor.svg"}(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgBackendResponseTime":161,"wgHostname":"mw1253"});});
